Inhoudsopgave
- Het vermogen van een versterker - waar je op moet letten
- De belastbaarheid van luidsprekers - waar je op moet letten
- De weerstand van luidsprekers - waar je op moet letten
Wil je een versterker kopen, dan heb je hiervoor bijpassende luidsprekers nodig. De combinatie moet namelijk in balans zijn. Veel audioliefhebbers kijken bij aanschaf van een nieuwe muziekinstallatie vooral naar de wattages. Maar wat zegt deze waarde nou eigenlijk? En hoe zorg je ervoor dat de audio versterker en de aangesloten speakers zich goed tot elkaar verhouden? In dit artikel lees je alles over het uitgangsvermogen van versterkers. Daarnaast nemen we de belastbaarheid en wisselstroomweerstand van luidsprekers onder de loep.
Het vermogen van een versterker - waar je op moet letten
Bij het afspelen van muziek of filmgeluid levert de versterker vermogen aan de verbonden luidsprekers. Vervolgens zetten de speakers deze elektrische energie om in luchttrillingen, waarna deze weergevers geluid produceren. Het uitgangsvermogen dat de versterker hiervoor gebruikt, drukken hifi-fabrikanten uit in watts. In principe heeft ieder audiosysteem baat bij een hoog uitgangsvermogen. Dat leidt namelijk tot een gecontroleerde geluidsweergave zonder vervormingen waarbij subtiele details van muziekopnames duidelijk naar voren komen.
Helaas is het lastig om versterkers en receivers op basis van het wattage met elkaar te vergelijken. Audiomerken gebruiken namelijk verschillende meetmethoden en sommige fabrikanten proberen op die manier een hoog wattage in de specificaties te krijgen.
Neem een torenhoog wattage van een mini versterker bijvoorbeeld met een korreltje zout. Een hoog uitgangsvermogen vereist tenslotte een zware voeding en dat past nu eenmaal niet zo eenvoudig in een bescheiden behuizing.
De voeding van een versterker of receiver verdeelt het totaalvermogen over het aantal beschikbare audiokanalen. Een surround-opstelling met meerdere luidsprekers vereist dan ook een krachtige voeding om aan alle weergevers genoeg energie te leveren. Bij een multikanaals digitale versterker ontbreekt het daar nog weleens aan. Goedkope receivers leveren simpelweg te weinig watts voor pakweg vijf of zeven audiokanalen, waarbij de gebreken vooral op een hoger volume komen bovendrijven. De muziek klinkt rommelig en vlak. Hoewel de liedjes wellicht op een laag volumeniveau niet eens zo slecht klinken, benutten de luidsprekers wegens het gebrek aan vermogen niet hun volledige potentieel. Kijk bij een beperkt budget daarom liever naar een efficiënte stereoversterker voor de beste geluidskwaliteit. De voeding van dit apparaat voorziet slechts twee audiokanalen van vermogen. Vergeleken met een receiver uit dezelfde prijsklasse krijgen de speakers meer watts voorgeschoteld. Voor een goed presterende surround-opstelling heb je over het algemeen een duurbetaalde receiver nodig.
De belastbaarheid van luidsprekers - waar je op moet letten
Iedere passieve luidspreker heeft een maximale belastbaarheid. In de specificaties of op de achterzijde van de klankkast zie je welk wattage de speaker maximaal kan verdragen op een hoog volume. Bedraagt de belastbaarheid bijvoorbeeld 100 watt? Dit betreft dan het piekvermogen dat de hifi speakers enige tijd kunnen incasseren zonder dat de audiodrivers kapotgaan. Handig om te weten is dat speakerfabrikanten hiervoor wel wat speling hanteren. Een goede luidspreker gaat dus niet meteen stuk wanneer het vermogen even boven de maximale belastbaarheid uitkomt.
Bij normaal gebruik is de kans uiterst klein dat de versterker te veel vermogen aan de luidsprekers levert. Controleer zekerheidshalve wel even of het opgegeven uitgangsvermogen van de versterker of receiver niet boven de maximale belastbaarheid van de speakers uitkomt. Is dat wel het geval, dan is er ook nog geen reden tot paniek. Allereerst gebruiken veel audiomerken creatieve meetmethoden om het wattage te berekenen. Bij veel receivers ligt het werkelijke vermogen per kanaal lager dan de specificaties vermelden. De voeding verdeelt het aantal watts ook nog eens over vijf, zeven of negen speakerkanalen, waardoor de kans op oververhitting verwaarloosbaar is.
Stuurt een stereoversterker je hifisysteem aan, dan is er bij een verkeerde combinatie een iets hogere kans op overbelasting. Hierbij geldt dat forse 3 weg speakers vergeleken met compacte boekenplankspeakers doorgaans meer watts kunnen verwerken. Let bij gebruik van kleine monitorluidsprekers met een zware stereoversterker dus even op.
Zelfs bij een ongelukkige combinatie zullen thuisgebruikers hun speakers met een te zware versterker niet zomaar ‘opblazen’. Bijna niemand luistert tenslotte op een oorverdovend hoog volumeniveau naar muziek, waardoor de versterker nooit zijn maximale vermogen levert. Luister je op een aanvaardbaar volume van pakweg tachtig decibel, dan is er nog behoorlijk wat marge. Een krachtige versterker met een uitgangsvermogen van tachtig watt per kanaal kan in de praktijk best een speakerset met een maximale belastbaarheid van vijftig watt aansturen. Dat is zelfs gunstig voor de geluidskwaliteit, want de muziek klinkt dan ook op een laag volumeniveau nog energiek en gedetailleerd. Voorwaarde is wel dat je de volumeknop niet volledig opendraait. Een leuk feitje is dat je muzieksmaak deels bepaalt hoeveel watts de speakers te verduren krijgen. Dance, rock en hiphop met bombastische pieken vragen bijvoorbeeld meer vermogen dan rustige genres als jazz en klassiek.
Als het goed is, vermelden de specificaties van je luidsprekers ook nog een minimale belastbaarheid. Belangrijk is dat het uitgangsvermogen van de versterker niet onder de minimale belastbaarheid van de speakers ligt. Bij het voortdurend leveren van piekvermogen (wat de versterker dan moet doen) gaat de versterker mogelijk ‘klippen’ (clipping). In dat geval komen er een overdaad aan hoge tonen bij de tweeter van de luidspreker terecht. Vanwege oververhitting gaat de spoel van de tweeter smelten en raakt deze hoge tonen-speaker defect. Sluit dus nooit een te lichte versterker op je luidsprekers aan. Overigens gaat het geluid bij zo’n verkeerde combinatie ook nog eens sterk vervormen.
De weerstand van luidsprekers - waar je op moet letten
Naast de maximale en minimale belastbaarheid speelt de impedantie (wisselstroomweerstand) van speakers een belangrijke rol. Deze waarde bepaalt namelijk grotendeels hoeveel vermogen een luidspreker nodig heeft. Elke speaker heeft een voorkeur voor een specifieke impedantie. Een wisselstroomweerstand van 8 ohm is bijvoorbeeld zeer gangbaar en de meeste receivers en versterkers voldoen hiervoor prima.
Er bestaan ook veeleisende luidsprekers die zich lastiger laten aansturen. Die vragen namelijk meer vermogen van de versterker. Zo prefereren sommige speakers een impedantie van 6 of 4 ohm. Bij laatstgenoemde waarde eisen de boxen vergeleken met 8 ohm tweemaal zoveel watts op. Het is dus geen goed idee om 4 ohm speakers op een 8 ohm versterker aan te sluiten. Je hebt hiervoor een versterker met meer power nodig. Met name betaalbare meerkanaals-receivers zijn vaak ongeschikt om luidsprekers of een passieve subwoofer met een lage nominale impedantie aan te sturen. Gebeurt dat toch, dan leidt dat mogelijk tot schade aan de audioapparatuur vanwege oververhitting. In de specificaties van de versterker lees je of het apparaat overweg kan met een impedantie van 4 en/of 8 ohm.
